14 Şubat 2011 Pazartesi

GIDA KATKI MADDELERİ YÖNETMELİĞİ

GIDA KATKI MADDELERİ YÖNETMELİĞİ



Resmi Gazete Tarihi: 07/06/1990

Resmi Gazete Sayısı: 20541

Sağlık Bakanlığından :

BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Yasal Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Madde 1 - Bu Yönetmelik; gıdalarda katkı maddelerinin kullanılma şartlarını düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.

Kapsam

Madde 2 - Bu Yönetmelik; yurt içinde tüketilecek olan gıdalara katılacak işlem yardımcı maddeleri de dahil olmak üzere, gıda katkı maddelerinin kullanılmasına ait genel ve özel şartları kapsamaktadır.

Yasal Dayanak

Madde 3 - Bu Yönetmelik; 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu'nun 187 ve 188 inci maddeleri, 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük hükümlerine dayalı olarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen;

Bakanlık : Sağlık Bakanlığı'nı,

Genel Müdürlük : Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,

Tüzük : Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levzamın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük'ü,

Gıda Katkı Maddesi (Food Additive) : Normal şartlarda tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya tipik gıda ana bileşeni (İngrediyen) olarak kullanılmayan tek başına besleyici değeri olan yada olmayan ve gıdanın üretilmesi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında teknolojik amaçla veya beklenen sonucu elde etmek için mamule ya da bir komponentini elde etmek için yan ürüne doğrudan veya dolaylı olarak ve bilinerek katılan maddeleri,

İşlem Yardımcıları (Processing Aid) : Tek başına ana bileşen olarak kullanılmayan, hammaddenin, mamul maddenin veya ana bileşenlerinin işlenmesinde, seçilen teknoloji gereği kullanılan, işlem veya imalat sırasında kalıntı veya türevleri kaçınılmaz olarak bitmiş üründe de bulunabilen (İşlemler sırasında kullanılan alet ve ekipmanlar hariç) maddeleri,

Ana Bileşen-İngrediyen (Ingredient) : Bir gıda maddesinin bileşiminde, spesifik özelliklerini vermesi nedeniyle mutlaka yer alması gereken ve o gıda maddesinin tanımında da adı geçen maddeleri,

Maksimum Miktar (Maximum Level) : Bir gıda katkı maddesinin son üründe (mamulde) bulunmasına izin verilen en yüksek miktarı,

Uygun Teknolojinin Gerektirdiği - UTG/(Good Manifacture Practice - GMP) : Uygun bir teknolojik uygulama için bir gıda katkı maddesinin mamulde bulunmasına izin verilen en yüksek sınırının, mamulde beklenen nitelikleri verebilen ve imalatçı firmanın sorumluluğu altında kendiliğinden belirlenen en düşük miktarı,

Avrupa Topluluğu - AT/(Europen Community - EC) Kodu : Her bir gıda katkı maddesi için Avrupa Topluluğu tarafından belirlenen kod numarasını,

Renk Kodu - RK/(Colour Index - CI) : Gıda renklendiricileri için Uluslararası renk kod numarasını,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM : Genel Hükümler

Madde 5 - Bu Yönetmelikte yer alan katkı maddelerinin belirtilen gıdalarda maksimum miktarı aşmamak kaydı ile kullanılması için üreticilerin Bakanlığa yazılı bildirimde bulunması yeterli olup; Bakanlık bildirimler hakkındaki açıklamasını en geç 1 ay içerisinde ilgililere bildirmek zorundadır.

Madde 6 - Katkı maddesinin kullanıldığı gıdalar kusursuz olacak ve katkı maddesi bir gıdadaki kusurun kapatılması ve/veya tüketicinin yanıltılması amacı ile kullanılmayacaktır.

Madde 7 - Kullanılan gıda katkı maddelerinin Ulusal ve/veya Uluslararası spesifikasyonlara uygunluğunun belgelendirilmesi zorunludur.

Madde 8 - Aynı amaçla birden fazla katkı maddesinin aynı gıdada kullanılması halinde, her bir maddenin miktarı o gıda için izin verilen maksimum miktarı, bu maddelerin toplam miktarı ise, bunlardan en yüksek düzeyde izin verilen maddenin miktarını geçemez.

Madde 9 - Herhangi bir anabileşen veya katkı maddesinin bileşiminde zorunlu olarak bulunan katkı ya da yardımcı maddeler, bu bileşen veya katkı maddesinin yer aldığı gıdalarda da bulunabilir. Bunların gıdadaki miktarı katkı ya da anabileşendeki orana göre hesaplanan sınırı aşamaz.

Madde 10 - İthal edilen gıdalar, katkıları açısından bu Yönetmelik hükümlerine uygun olacaktır. Ayrıca, yurt içinde üretilen veya ithal edilen her türlü diyet gıdalarla, çocuk mamalarına ve çocuk ek besinlerine katılacak her türlü katkı maddesi Bakanlığın iznine tabidir.

Madde 11 - Bu Yönetmelikte kullanılmasına izin verilmiş olsa bile gıda katkı maddelerinin ithali için, Bakanlıktan sağlık yönünden ithalinin uygun olduğunu bildiren ön izin alınması zorunludur.

Madde 12 - Bu Yönetmelikte izin verilen bir katkı maddesinin, Yönetmelikte bulunmayan herhangi bir gıdada kullanılması, Yönetmelikte bulunmayan bir katkı maddesinin kullanılma izin ve şartları, izin verilen bir katkı maddesinin listeden çıkarılması ve Yönetmelikle ilgili diğer değişiklikler Bakanlıkça tesbit edilir. Bu tesbit için konu ile ilgili en az üç ayrı bilimsel kuruluşun görüşü alınır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : Etiketleme ve İşaretleme

Madde 13 - Bir gıda katkı maddesi veya kombinasyonunun ambalaj ve/veya etiketi üzerinde;

- Yapımcı firmanın adı ve adresi,

- Maddenin kimyasal ve/veya ticari adı,

- Madde bir karışım ise karışımdaki her bir maddenin adı (aroma maddeleri hariç) ile maddenin gıda saflığında ya da farmakope evsafında olduğu,

- İmal tarihi, muhafaza şartları ve bu şartlarda kullanma süresi veya son kullanma tarihi ile parti ve/veya seri numarası açık olarak yazılmış olacaktır.

Madde 14 - Bir mamul gıda maddesinin bileşiminde yer alan katkı maddeleri ambalaj ve/veya etiket üzerinde ana bileşenlerden (ingrediyen) sonra belirtilecektir.

Madde 15 - Herhangi bir katkı maddesinin birden fazla fonksiyonu sözkonusu olduğunda, kullanıldığı mamulün ambalaj ve/veya etiketi üzerinde yalnız kullanılış amacına ait fonksiyonu deklare edilecektir.

Madde 16 - Herhangi bir gıdanın zenginleştirilmesi söz konusu ise bu amaçla kullanılan katkı maddesinin asgari miktarı ile birlikte o mamulün muhafaza şartları ve son kullanma tarihinin ambalaj ve/veya etiket üzerinde deklare edilmesi zorunludur. Deklare edilen miktar mamulde raf ömrü sonunda bulunması gereken miktardır.

Madde 17 - Bir gıda maddesinde hayvansal orijinli jelatin, et ekstraktı, enzim, yağ ve benzeri maddeler kullanıldığında ambalaj ve/veya etiket üzerinde bu maddelerin hangi hayvan türüne ait olduğu parantez içerisinde belirtilecektir.

Madde 18 - Bir mamulde kullanılan gıda katkı maddesi ya da maddeleri, ambalaj ve/veya etiket üzerinde At ülkelerindeki deklerasyona uygun olarak; kullanılma amacını belirleyen sınıf adı, gerekli görülenlerin ise 1992 yılına kadar parantez içerisinde isimleri, 1992 yılından itibaren ise E kodları yazılarak beyan edilecektir. Asitler ile aromaların yalnız isimlerinin yazılması yeterlidir.

Madde 19 - Doğal ve doğala özdeş aroma maddelerinin bileşiminde IOFI (International Organization of the Flovour Industry) listesinde sınırlandırılmış olan (agaric acid-almyl hexanoate-beta azarone- berberine-coumarine-pulegole-hypericine-quasseine-safrole- santonin-spartein-3,4 benzopyrene-hydrocyanic acid-aloin-cocain vb.) maddelerin tüketimi hazır mamuller içindeki miktarı söz konusu listede verilen limitleri aşamaz. Doğal ve doğala özdeş aroma maddelerinin ithalinde yukarıda adı geçen maddelerin bileşim içinde bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise ppm (mg/kg) olarak miktarlarının menşe ülkeden alınmış orijinal sağlık sertifikasında belirtilmesi zorunludur.

Madde 20 - Uyarı gerektiren katkı maddeleri ile katıldığı gıdanın etiketinde yer alacak olan uyarı ifadesi, Bakanlıkça bir yönerge ile belirlenir ve neşrolunur.

Madde 21 - Bir mamulde sorbitol ana bileşen ise bu Yönetmeliğin tatlandırıcılara ait hükmü, turmerik ana bileşen olarak kullanılıyorsa Yönetmeliğin renklendiricilere ait hükmü uygulanmaz.

Madde 22 - Kinin ve kafein kullanıldığında bunlar, mamulün ambalaj ve/veya etiketi üzerinde büyük harflerle KİNİN, KAFEİN şeklinde ifade edilecektir.

Madde 23 - Renklendirici olarak doğal maddeler kullanıldığında ambalaj ve/veya etiket üzerine istenildiğinde doğal gıda renklendiricisi şeklinde beyan edilebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : Teknik Hükümler

Madde 24 - Kullanım amacına göre bu Yönetmelikte yer alan gıda katkı maddeleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır;

1 - Asitliği Düzenleyiciler (ACIDITY REGULATORS)

2 - Topaklanmayı Önleyiciler (ANTICAKING AGENTS)

3 - Antioksidanlar ve Antioksidan Sinerjistleri (ANTIOXIDANTS AND ANTIOXIDANT SYNERGISTS)

4 - Tat ve Koku (Aroma) Maddeleri (FLAVOURS)

5 - Tatlandırıcılar (SWEETENERS)

5.1. Yapay Tatlandırıcılar (ARTIFICIAL SWEETENERS)

5.2. Doğal Tatlandırıcılar (NATURAL SWEETENERS)

6 - Renklendiriciler-Boyalar (COLOURS)

7 - Emülgatörler (EMULSIFIERS)

8 - Emülsifiye Edici Tuzlar (EMULSIFLING SALTS)

9 - Enzimler (ENZYMS)

10 - Starterler (STARTERS)

11 - Aroma Artırıcılar (FALAVOUR ENCHANCERS)

12 - Modifiye Nişastalar (MODIFIED STARCHES)

13 - Antimikrobiyal Maddeler-KORUYUCULAR (PRESERVATIVES)

14 - Stabilizörler (STABILISERS)

15 - Jelleştiriciler-Kıvam Artırıcılar (GELLING AGENTS-TICKENERS)

16 - Çözücü ve Taşıyıcı Solventler (CARRIER SOLVENTS)

17 - Yapışkanlığı Azaltıcı ve Kaplama Maddeleri (ANTIADHESSİVE AND COATING AGENTS)

18 - Diğerleri (MISCELLENOUS)

Madde 25 - Gıda katkı maddelerinin sınıfı, adı ve sinonimi, EC kod numarası, CI numarası, kullanılacağı mamul, maksimum miktarı ile diğer teknik zorunluluklar ekte verilen gıda katkı maddeleri listesinde belirtilmiştir.

BEŞİNCİ BÖLÜM : Cezai Hükümler

Madde 26 - 24/04/1930 tarih ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 186, 187 ve 188 inci maddelerine zikredilen fiillerin işlenmesi halinde, aynı Kanunun 297 nci maddesindeki cezai hükümler uygulanır.

ALTINCI BÖLÜM : Çeşitli Hükümler

Yürürlükten Kaldırılan Hükümler

Madde 27 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 06/03/1988 tarih ve 19746 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği ile bu Yönetmeliğin bazı maddelerinin değiştirilmesi ve yeni ek maddelerin ilave edilmesi hakkındaki 07/09/1988 tarih ve 19922 sayılı, 06/03/1989 tarih ve 20100 sayılı, 12/09/1989 tarih ve 20280 sayılı, 12/02/1990 tarih ve 20431 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan ek yönetmelikler ve bunlara ek listeler ile Bakanlıkça bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil eden tüm genelge ve tamimler yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Hükümler

Geçici Madde 1 - Yurt içinde gıda üretimi ve pazarlamasını yapan resmi ve özel kuruluş ve firmalarca gıda katkı maddesi kullanımı ile ilgili daha önce Bakanlığa yapılan bildirimler Bakanlıkça yeniden değerlendirilecektir. Bildirimde bulunmayanların ise bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen 6 ay içerisinde bildirimde bulunmaları zorunludur.

Geçici Madde 2 - Söz konusu bildirimlerden Tüzük gereğince izin alınması gerekenler ile Tüzük'te tanım ve tarifi bulunmayan gıda maddelerine 181 sayılı KHK gereğince Bakanlık tarafından üretim ve satış izni belgesi tanzim edilir, diğer bildirimler ise mevzuata uygunluğu yönü ile değerlendirilir.

Yürürlük

Madde 28 - Bu Yönetmeliğin etiketleme ve işaretlemeye ilişkin hükümleri ;

İmalatçılar için 31/08/1992

Toptancılar için 31/10/1992

Perakendeciler için 31/12/1992

tarihinden itibaren, diğer hükümleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 29 - Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.

Gıda Katkı Maddeleri


1.GİRİŞ
Son yıllarda, özellikle tüketici haklarını ilgilendiren ve en çok tartışılan konulardan biri de hergün tükettiğimiz hazır yiyecek ürünlerinde bulunan katkı maddeleri. Bunları hepimiz her zaman her yerde tüketiyoruz; hatta içinde yaşadığımız toplum şartları da bir yerde bunu gerektiriyor diyebiliriz. Sağlıklı beslenmeye özen gösteren kişiler bile- bir kap meyveli yoğurt ya da kuru meyve yerken örneğin- birtakım kimyasal maddeleri de beraberinde tüketiyor.Kuşkusuz bu katkı maddelerinin hepsi insan sağlığına zaralı değil. Ayrıca bu katkı maddelerinden haberdar olan birçok kişi bu ürünleri bilinçli olarak tüketmekten rahatsız olmamaktadır- sigara içenlerin durumunda olduğu gibi. Bu yazının amacı, bu konuda bilinçlenmek isteyen ya da biraz olsun bilgi sahibi olmak isteyen tüketicilere yardımcı olabilmek. Ben kişisel olarak bu katkı maddeleriyle bir alerji sorunu sonucunda tanıştım; bu yüzden herkesin bu konuda bilgi sahibi olması gerektiğine inanıyorum. Sorun, bugüne kadar Türkiye'de tüketicilere neyin zararlı neyin zararsız olduğunun açık bir şekilde duyurulmamış olması. Yoksa bu katkı maddelerinin tüketilmesi veya tüketilmemesi tamamen bireyin tercihine kalmış birşey. Yani asıl önemli olan tercih edebilme hakkımızın olması!
Son 30 yıldır gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, yiyecek maddelerinde kullanılan katkı maddelerinde tam bir patlama olmuştur. Örneğin sadece İngiltere'de bir yıl içinde kullanılan katkı maddelerinin toplam ağırlığının iki yüz bin tonu geçtiği sanılıyor. Çoğu aroma/lezzetlendirici olmak üzere toplam altı bin civarında katkı maddesi bulunuyor. Bu maddelerin tüketimi arttıkça, bazı rahatsızlıklarla olan bağlantılara yönelik bulgular da ortaya çıkmıştır. Bunların içinde en sıkça görülenleri egzema,astım,başağrısı,alerjik kaşıntılar,gastrik rahatsızlıklar,ishal,(özellikle çocuklarda) hiperaktiflik ve aşırı duyarlılık (hypersensitivity vb. Örneğin İngiltere bugün Avrupa'nın en hasta ülkesi konumunda; ayrıca bu ülkedekikanser vakalarının sayısı dünyanın en üst sıralarında yer almaktadır. Ne yazık ki dünyanın çeşitli devletleri, bu konuda artırılması ve geliştirilmesi gereken araştırmalara ve birtakım gıda komitelerinin uyarılarına sırt çevirmektedir. Gerçek şu ki, son iki,üç nesil bir nevi 'denek'olarak kullanılmaktadır.
Bu maddelerin güvenli olup olmadığını anlamak için hayvanlar(özellikle fareler) kullanılmıştır; ancak hayvanlar insan değil ki onlara kendilerini nasıl hissetiklerini soralım.(Başınız ağrıyor mu? Mideniz bulanıyormuş gibi!) Ayrıca insanlarla hayvanların biyokimyasal ve genetik yapıları farklı olduğu için varılan sonuçlar son derece yanıltıcı olabiliyor. Bir örnek:insanlar thalidomide ilacından, farelerden yüz kat, maymunlardansa yirmi kat daha duyarlı olup çok daha fazla etkilenmektedirler. Diğer bir nokta da, bu katkı maddelerinin 'kokteyl etkisi'nin araştırılmaması.İki madde üzerinde birden yapılan ender bir araştırma sonucunda,sodyum sülfit(E221) ile benzoik asidin(E210)etkileri karşılaştırıldıklarında,ayrı olarak tek başlarına verdikleri sonuçlardan çok daha ciddi olduğu ortaya çıkmış.
Şunu da kabul etmek gerekir ki, katkı maddeleri doğal yaşamımızın mucizeleri arasında. Emülgatörler, düzenleyiciler(stabilitör),katılaştırıcılar,jöleleştirici maddeler, ayırıcılar(anti-caking agents) ve boyalar sayesinde yiyecekler dipdiri yapılarıyla, capcanlı renkleriyle, parlak soslarıyla gözümüze çok daha çekici görünecektir. Bu maddelerle artık hiçbir şey imkansız değil. Günümüz dünyasında bir gıdanın raf ömrünün bir yıl, iki yıl ya da bilmem kaç yıl daha uzaması artık insan sağlığından çok daha önemli. Size abartılı ama ne yazık ki gerçek bir örnek, bir paket hazır tavuk çorbasının içindekiler:nişasta, kuru glikoz şurubu(acaba nasıl kurutuluyor?), bitkisel yağ, şeker, lezzetlendiriciler: monosodyum glutamat (621), sodyum 5'ribonucleotide (635),tuz, kurutulmuş tavuk, soğan tozu, asit düzenleyici: E340, baharatlar, emülgatörler: E471, E472(b), boyalar: E150,E102, antioksidanlar:E320,E321(!!!)
Hepimiz artık - sanayi, şehir ve toprak kirliliği ile - kimyasal bir çevre içinde yaşamaktayız. Vücudumuza giren zehir miktarını mümkün olduğunca azaltmak vücudumuzun ve bağışıklık sistemimizin daha güçlü olmasını sağlayacaktır kuşkusuz. Ve arada bir tüketilen birkaç katkı maddesi tabii ki bizi öldürmez. Bu yazıyla birlikte verdiğim listelerin size sağlığınızı koruma yolunda yardımcı rehber olması ve en doğal tüketici hakkınız olan istediğiniz anda istediğiniz bilgiye ulaşıp bilgilenmeniz buradaki dileğim.
(* Aşağıda verdiğim listedeki bilgiler Dr.Peter Mnasfield'ın ve Fewlicity Lawrence'ın derlemesi olan Additives:Your Complete Survival Guide (Londra:Century Hutchinson,1986) kitabından alınmıştır. Aşağıda verilen katkı maddelerinin kullanıldığı gıda örnekleri her ne kadar Türk pazarı hakkında bize ipuçları verse de bu verilerin Avrupa pazarına ait olduğu göz önünde tutulmalıdır. Unutmayın ki son derece genel olan bu örnekler bu maddelerin aşağıda verilen her örnek ürününde bulunduğu iddiasında değildir.)
Listelerde kullanılan 'rating' işaretlerine anahtarsa şöyle:
- - -
Tüketmeyin- birçok insanın sağlığına zararı şüphe götürmez
- -
Dikkat edin- bazı insan guruplarının sağlığına belirli bir zarar oluşturur
-
Dikkat- olası zarar
+
Büyük olasılıkla zararsız ama tartışmalı
+ +
Güvenli
+ + +
Son derece güvenli
2.RENKLENDİRİCİLER (BOYALAR) E100-E180
Kod
İsimler
Kullanımları
Örnekler
Riskler/Yorumlar
Not
E100
Curcumin
Turmeric
Turuncu-sarı
rengi
Muzlu
Yoğurt
?Kanser
- - -
E101
Riboflavin,
Lactoflavin,
Vitamin B2
Turuncu-sarı
rengi
Bazı kahvaltılık
mısır gevreği türünde yiyeceklerde
Önemli, faydalı bir besin
++
E101a
Riboflavin,
5’fosfat
Sarı renk
Bazı kahvaltılık
mısır gevreği türünde yiyeceklerde
Önemli, faydalı bir besin
++
E102
Tartrazine
En çok kullanılan boyalardan biri:balık köftesi,füme balık,çeşitli pastalar,şekerlemeler,kek ve şeker süsleri,bazı donurmalar,
kahve için süt-krema tozu,paket hazır çorbalar,çeşitli aromalar,jöleler,hazır soslar…vb
Özellikle aspirine hassas kişilerde akciğerlerde,burun ve ciltte reaksiyonlar.Hiper-
aktiflik,astım,
egzema,alerjik
kaşıntılar
- -
E104
Kinolin sarısı
(Quinoline)
Yeşilimsi sarı
renk
Bazı gazozlu içecekler,
limonlu pastalar…vb.
Alerjik reaksiyonlar
Hiperaktiflik,aşırı
duyarlılık
- -
E107
Sarı 2G
Sarı renk
Şekerler,soslar,
çikolatalar…vb
Şüpheli kanserojen;
Deneylerde hayvan-
ların böbrekleri
etkilendi.Ayrıca E102’nin reaksiyonları
- - -
E110
Gün batımı sarısı
Turuncu-sarı
Meyveli yoğurtlar, reçeller,balık köfteleri,fümeli
balıklar,salam,
pastalar,şekerler
bisküvi çeşitleri,
dondurma,jöle-
ler,ketçap,gazozlu içecekler..vb
Şüpheli kanserojen;
Bazı kişileri güneş
Işığına karşı alerjik
yapabilir.Ayrıca
E102’nin reaksiyon
ları
- - -
E120
Karminik asit,
Cochineal
Kırmızı
Pahalı olduğu
için ender
kullanılır.Alkol
lü içecekler
Embriyo için
zararlıdır.Aşırı duyarlılık,hiper-aktiflik.
- -
E122
Carmoisine,
Azorubine
Yoğurtlar,
reçeller,kırmızı
pancar turşusu,
pastalar,
Şekerlemeler,
dondurmalar,
paket çorbalar,
jöleler…vb.
?Kanser,aşırı
duyarlılık
- -
E123
Amaranth
Mor kırmızı
Böğürtlenli
yoğurt,
çikolatalı pasta,
hazır çorbalar,
jöleler,
dondurmalar
ketçap…vb.
?Kanser,aşırı
duyarlılık,alerjik
kaşıntılar.
- - -
E124
Ponceau 4R,
Cochineal
kırmızı
kırmızı
Çilekli yoğurtlar
reçeller,salam,
paket çorbalar,
ketçap,
dondurulmuş pizza…vb.
?Kanser,aşırı
duyarlılık,E124’e
yakından bağlantılı
üç boya 1965’de tüm dünyada
yasaklanmış
- - -
E127
Erythrosine BS
Karışık meyve
kokteyl konservesi,
salam,sosis,
pastalar,
şekerlemeler,
dondurulmuş pizza…vb.
?Kanser,aşırı
duyarlılık,tiroid
rahatsızlıkları.
- - -
128
Kırmızı
Sosisler,bazı
çikolatalı pasta
çeşitleri…vb.
?Kanser,aşırı
duyarlılık.
- - -
E131
Patent mavi
Mavi
Renkli şeker-
lemeler,bazı
dondurmalar…
?Kanser,aşırı
duyarlılık,sinirsel hastalıklar;ayrıca mide bulantısı, düşük tansiyon ve titreme hali de bildirilmiştir.
- - -
E132
Indigo carmine,
Indigotine
Koyu -mavi
Jöle şekerler,
renkli şekerle-
meler,çikolata
kaplı birtakım
yiyecekler,hazır
soslar.Bu madde ayrıca hastanelerde böbrek fonksiyonlarının kontrolünde kullanılır.
?Kanser,aşırı
duyarlılık,yüksek
tansiyon
- - -
133
Parlak mavi
Çoğunlukla yeşil renk için E102 ile karıştırılır.
Konserve bezelye, bisküviler, dondurmalar ve jöleler…vb.
?Kanser, aşırı duyarlılık, alerjik reaksiyonlar.
- - -
E140
Chlorophyll
yeşil
Yağlar, bazı sebze turşuları …vb.
Güvenli
++
E141
Chlorophyllins
yeşil
Bazı sebze turşuları …vb.
Güvenli
++
E142
Asit parlak yeşil
yeşil
Çeşitli reçeller, konserve çorbalar, pasta çeşitleri,jöleler…vb.
İngiltere’deki kullanımı İngiltere Avrupa Birliğine girmeden önce yasaktı.Aşırı duyarlılık
- -
E150
Karamel
Kahverengi ve karamal tadı
Çeşitli konserve ürünleri, hazır et ürünleri, hamburgerler, kek,pasta,bisküvi
Şekerleme çeşitleri, çikolatalı ürünler
Hazır çrobalar, soslar,soya sosu,
Kolalı içecekler, bazı viskiler…vb
?Kanser.
- - -
E151
Siyah,parlak siyah
Mor rengi
Bazı reçeller, meyveli soslar…vb.
Domuzlarda bağırsak kistlerinin oluşmasına neden oldu.Aşırı duyarlılık ve sindirim sorunları.
- -
E153
Karbon siyahı, sebzesel karbon
Siyah
Çikolata kaplı yiyecekler, şekerlemeler…
vb.
?Kanser.Bu maddeyle sıkça temasta bulunan işçilerdeki deri kanseriyle bağlantılı
- - -
E154
Kahverengi, kiper kahverengi
Sarı-kahverengi
Bazı fümeli balıklar,sosisler, şekerlemeler, bazı bisküviler…vb.
Bazı ülkelerde yasaklanmıştır. ?Kanser, aşırı duyarlılık.
- - -
155
Kahvarengi, çikolata rengi
Kahverengi
Çikolatalı ürünler
?Kanser, aşırı duyarlılık
- - -
E160
(a)
Alfa-karoten,
Beta-karoten,
Gama-karoten
sarı
Margarinler, peynirler, kek, pasta, bisküvi çeşitleri, şekerlemeler, dondurulmuş pizza, paket puding karışımları…vb.
Doğal bitki pigmentlerinden elde edilir.Güvenli. Ayrıca doğal A vitamini kaynağı
++
E160
(b)
Annatto,
Bixin,
Norbixin
Sarı
Annatto alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
++
E160
(c)
Capsanthin,
Capsorubin
Turuncu
Kırmızı biberden elde edilir.Güvenli
++
E160
(d)
Lycopene
Kırmızı
Biraz şüpheli
-
E160
(e)
Beta-apo-8’-
carotenal
Turuncu
Güvenli
++
E160
(f)
E160(e)’nin
Etil esteri
Turuncu-sarı
Güvenli
++
E161
Xanthophylls
Sarı
Yumurta ve tavuk yağında bulunmuştur. (Tavuklara yem yoluyla yedirilebilmektedir.)
Araştırmalar yetersiz.
+
E161
(a)
Flavoxanthin
+
E161
(b)
Lutein
+
E161
(c)
Cryptoxanthin
+
E161
(d)
Rubixanthin
+
E161
(e)
Violaxanthin
+
E161
(f)
Rhodoxanthin
+
E161
(g)
Canthaxanthin
Turuncu
Yapay bronzlaşma tabletleri
Yiyecek ürünlerinde kullanımı tavsiye edilmektedir.
-
E162
Pancar kırmızısı, Betanin
Mor- kırmızı
Çok ender kullanılır
Güvenli görünmektedir. Pancardan elde edilir.
+++
E163
Anthocyanins
Kırmızı
Pahalı olduğundan ender kullanılır.
Doğal bitki pigmentlerinden elde edilir.Güvenli görünmektedir.
++
E163
(a)
Cyanidin
Kırmızı
++
E163
(b)
Delphinidin
Mavi
++
E163
( c)
Maldivin
Mor
++
E163
(d)
Pelargonidin
Kahverengi
++
E163
(e)
Peonidin
Kırmızı
++
E163
(f)
Petunidin
Kırmızı
Bazı içecekler
++
E170
Kalsiyum
Karbonat,
(tebeşir)
Beyaz
Kalsiyum katkılı ve(ya) sıkılaştırıcı madde olarak un, şekerlemeler, dondurmalar, vitamin haplarında(…vb) kullanılır.
Doğal mineral.Güvenli. Ancak çoğunlukla doğal gıdasal kalsiyumun yerini almak için yiyeceklere katıldığı için genel gıdasal değerler fakirleşir.
++
E171
Titanyum
diyoksit
Beyaz
Şekerlemeler, soslar
Mineral kaynaklı. Üzerinde çok az araştırma yapılmıştır.
+
E172
Demir oksitler,
Demir hidroksitler
Çeşitli renkler
Bazı deniz ürünleri, kakaolu ezmeler…vb.
Mineral pigmentlerden elde edilir.
++
E173
Alüminyum
Alüminyum rengi
Çok ender kullanılır:haplar, bazı şekerlemeler
Bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Zehirlidir ve aşırı duyarlılığa neden olabilir.Metal kaynaklıdır.
- -
E174
Gümüş rengi
Gümüş rengi
Zehirlidir;cilt rengini değiştirebilir ve aşırı duyarlılığa nedenolabilir.Metal kaynaklıdır.
- -
E175
Altın
Altın rengi
Ender olarak alerjilere neden olabilir.Metal kaynaklıdır.
+
E180
Rubin pigmenti,
Lithol rubine
Kırmızı
Bazı kaşar peynirlerin dış yüzeyleri (kabukları)
Aşırı duyarlılığa neden olabilir.(Peynirin yüzeyi ayrılarak tüketilmediği sürece risk azalır.)
- -